|
Necmeddin Gotsinski
Kuzey Kafkasya milliyetçisi, din alimi, toplum ve siyaset adamı. Dağıstan bölgesinin Avar yöresinde, Hotso köyünde doğdu. İmam Şamil döneminde Rus çarlığının işgalci güçlerine karşı savaşmış olan Naib Donogono Muhammed’in oğludur. Seçkin bir din alimi ve yetenekli bir şairdi. öğrenimini bitirdikten sonra Dağıstan mahkemesine hakim olarak atandı. Daha sonra Koysubul Yöresi Naibi (Yöneticisi) olarak görev yaptı. 1903’te Türkiye’ye giderek bir süre İstanbul’da kaldı, bu yüzden Rus makamlarınca hep bir “Osmanlı-Türk ajanı” olarak görüldü. 1905’te devrim olaylarına katıldığı ve Sosyalistleri gizlice desteklediği söylentileri yayıldı. 1913’de Dağıstan’da oluşan “Pisar Direnişi”ne onun önayak olduğundan kuşkulanıldı (Bu direniş bölgedeki tüm Rus katiplerin değiştirilerek yerlerine yerli Kafkasyalıların atanması gayesini güdüyordu). Ailesi Dağıstan ölçülerine göre geniş sayılabilecek toprağa sahipti ve hayvancılıkla uğraşıyordu.
Necmeddin Gotsinski, Rus çarlığının Şubat 1917’de yıkılmasından sonra Dağıstan İcra Komitesi’ne ve oluşturulan Dağıstan Milli Komitesi’ne seçildi. Bu sıfatları ve saygın kişiliğiyle Kuzey Kafkasya’nın özgürleşme ve devletleşme çabaları içinde önemli bir rol oynadı. Eylül 1917’de, "II. Genel Kuzey Kafkasya Kongresi" arifesinde, başta Uzun Hacı olmak üzere kendisini destekleyen din adamlarının inisiyatifindeki Eyzen-am Kongresi tarafından “Kuzey Kafkasya’nın beşinci İmamı” (İmam Şamil’den sonraki teokratik devlet başkanı) olarak ilan edildi. Fakat kendisi "I. Genel Kuzey Kafkasya Kongresi" ile "II. Genel Kuzey Kafkasya Kongresi"nden sonra "Kuzey Kafkasya Merkez Komitesi"nin emrinde ve Din İşleri Konseyi’nin Başkanı (Şeyhülislam) olarak çalışmayı kabul etti. Ekim 1917’de merkezi Rusya’da Bolşeviklerin bir hükümet darbesiyle iktidara el koymaları ve Kuzey Kafkasya Cumhuriyeti hükümetinin Rusya’dan ayrıldığını ilan etmesinden (Aralık 1917) sonra Dağıstan bölgesinde milli hükümetin en önemli dayanaklarından biri oldu. Uzun Hacı’nın de desteğiyle Sovyet yanlısı yerli komünistlerin Dağıstan’ın merkezi Temirhan Şura’da iktidarı ele geçirmelerini önledi (Ocak 1918). Kuzey Kafkasya’nın Hazar denizindeki en önemli limanı olan Şamilkala (Petrovsk-Mahaçkale) kentini ele geçiren Rusya destekli “Devrim Komitesi”ne karşı, Hükümet birlikleri ve emrindeki milislerle mücadele ederek kentin tekrar milli hükümetin eline geçmesinde önemli rolü oldu (Mart 1918). Bakü’dan ve Astrahan’dan gönderilerek Şamilkala’yı tekrar işgal eden Rus Kızıl Ordu birliklerine karşı savaştı (Mayıs 1918). Bölgenin genel olarak Sovyet Kızıl Ordu’sunun eline geçmesi ve Dağıstan’da “Sovyet iktidarı”nın ilanından sonra da, bölgede Kuzey Kafkasya Cumhuriyeti hükümetinin iktidarı yeniden kuruluncaya kadar dağlık Dağıstan’da silahlı direnişi sürdürdü. Sovyet Rusya yanlısı siyasi hasımlarından Alibek Taho-Godi, onu “mahzun ifadeli ve hemen hiç gülmeyen, gururlu, despot ve yaşlı bir kartala benzeyen, müridleriyle dini ve felsefi tartışmalara girmeyi seven bir kişi” olarak betimler. Necmeddin Gotsinski, Dağıstan bölgesinin Osmanlı hükümeti tarafından gönderilen Met Yusuf İzzet Paşa komutasındaki Kuzey Kafkas Ordusu’nun da belirleyici desteğiyle tekrar Milli hükümetin eline geçmesinden sonra “Yüksek Dini Konsey Başkanlığı” (Şeyhülislamlık) görevini sürdürdü. En büyük siyasi hatası, Kuzey Kafkasya Cumhuriyeti topraklarını işgal eden General Denikin’in rejimiyle uzlaşması ve ona karşı yürütülen silahlı mücadele sırasında hareketsiz kalması oldu. Necmeddin Gotsinski, Gönüllü Ordu’nun yenilgisi üzerine ülkeyi işgal eden Sovyet Rusya Kızıl Ordusuna karşı 1920-21 yıllarında yürütülen kitlesel Dağıstan-çeçenya ayaklanması ve silahlı direnişinin de belli başlı önderlerinden biriydi. Geniş halk kitlelerinin katıldığı bu milli ayaklanmanın üstün Rus Kızıl Ordu güçleri tarafından bastırılması ve liderlerden büyük kısmının öldürülmesi yada ülkeyi terk etmek zorunda kalmaları üzerine, Necmeddin Gotsinski Kuzey Kafkasya’nın dağlık çeçenya yöresine çekilerek direnişini dört yıl daha sürdürdü. Ancak 1925 yılında, kendisini koruyanların yaşamlarını tehlikeye atmamak için kendi isteğiyle Sovyetlere teslim oldu ve Rostov’da Sovyet gizli servisi G.P.U.’nun bodrumunda yargısız infaz edildi. Referanslar:
__________________________________ |