|
Ali Sait Akbaytugan
Büyük Kafkas sürgününde Anadoluya göç ederek Manyas yöresine yerleşen bir Vubıh ailesindendir. 1872 yılında Hacıosman (Hunce Hable) Köyünde doğdu. 1877-1778 Osmanlı-Rus Savaşına çerkes Gönüllü Kuvvetleri ile katılmış olan Hunc Kasbolet Beyin oğludur. Harb okulunu 1896'da ve Harp Akademisini 1898'de b itirdi. Osmanlı-İtalyan Savaşına 1911 ve Balkan Savaşlarına 1912-13 yıllarında katıldı. Birinci Dünya Savaşında Yemen cephesinde İngilizlere karşı gösterdiği üstün başarılar nedeniyle tümgeneralliğe yükseltildi. 1918'de Mondros Silah Bırakışmasının imzalanması üzerine Osmanlı Hükümetinin emriyle, Aden'de kuşatmış olduğu İngiliz birliklerine teslim olmak zorunda kaldı.
Esaretten döndüğünde 25. Kolordu Komutanlığına getirildi ve 1919'da İstanbul Muhafızı oldu. Bu görevi sırasında Kuvay-ı Milliyeyi destekledi. 14. Kolordu Komutanı Yusuf İzzet Paşa (kayınbiraderidir), Mareşal Fuat Paşa, Mareşal Berzeg Zeki Paşa, Big Ahmet Fevzi Paşa, Karzeg Salih Paşa gibi ileri gelen hemşehrileriyle işbirliği içinde, Anadoludaki Kafkas göçmenlerinin karşı ihtilal hareketlerine katılmalarını engellemeye çalıştı. İstanbuldaki birçok kişinin Ahmet Anzavur’un güçlerine katılmak üzere Anadoluya göçmelerini önledi. Anadolu ihtilalini destekleyen tutumu nedeniyle 16 Mart 1920de İstanbulu işgal eden İngilizler tarafından tutuklanarak Malta Adasına sürgün edildi. TBMM adına Bekir Sami Bey tarafından imzalanan Londra Anlaşması uyarınca serbest bırakıldığında Rauf (Orbay), Hatko İsmail Canbulat, Mürsel Baku (Paşa) gibi arkadaşları ile birlikte Ankaraya giderek TBMM Ordusuna katıldı. Komutanlık görevi yanında Elviye-i Selase Soruşturma Kurulu Başkanlığı yaptı. Abhazca, Almanca, İngilizce, Fransızca ve Arapçayı biliyordu. "çester Projesi Hakkında Bazı Tenkidat ve Mütealaat (1923)" adlı bir kitabı da vardır. çerkeslerin ilk kitap yazarlarından Hayriye Melek Hunc'un ağabeyidir. 1950 yılında İstanbulda vefat etti.
_________________________
Kaynak: Sefer Ersin Berzeg,çerkes Göçmenleri II, |